ปลูกต้นไม้ริมแนวเขตที่ดินมักเกิดปัญหาฟ้องร้องอย่างไร

การหาประโยชน์ในที่ดินมีหลายรูปแบบ ไม่ว่าการนำออกให้เช่า การปลูกสร้างที่พักอาศัย และโดยเฉพาะอย่างยิ่งการปลูกต้นไม้ในที่ดิน  แต่การปลูกต้นไม้อย่างไรไม่ให้เกิดความเสียหายแก่ที่ดินตนเองและผู้อื่นย่อมถือเป็นสิ่งสำคัญเช่นเดียวกัน ดังนั้นกฎหมายจึงได้มีบทบัญญัติครอบคลุมถึงปัญหาเกี่ยวกับการปลูกต้นไม้ไว้ด้วย  กล่าวคือ การปลูกต้นไม้หรือไม้ยืนต้นในริมเขตแดนแห่งกรรมสิทธิ์อาจเกิดปัญหาการรุกล้ำเขตแดน เช่น กิ่งก้านใบ ดอกผล ราก เป็นต้น  การรุกล้ำของต้นไม้ดังกล่าวมีประเด็นเงื่อนแง่ในด้านกฎหมายดังนี้
1.      ส่วนของกิ่งก้านใบหรือผลยื่นล่วงล้ำไปในที่ดินของผู้อื่น  กรณีดังกล่าวมักพบเห็นกันบ่อยครั้ง เนื่องจากผู้ปลูกต้องการให้เหลือเนื้อที่ใช้สอยมากขึ้นจึงทำการปลูกต้นไม้ใกล้ชิดแนวเขตให้มากที่สุดโดยไม่คำนึงถึงประเภทของต้นไม้นั้นว่าตามธรรมชาติและพันธุ์ไม้นั้นจะเติบโตได้เพียงไร  เมื่อเกิดการยื่นรุกล้ำไปแล้วกฎหมายกำหนดให้ผู้ได้รับความเสียหายต้องแจ้งให้เจ้าของต้นไม้ตัดฟันไม่ให้เกิดการล่วงล้ำเสียก่อน หากไม่ตัดฟันต้นไม้ตามที่แจ้งจึงจะมีอำนาจเข้าตัดฟันต้นไม้และเรียกค่าเสียหายได้ กรณีเข้าไปตัดฟันเองโดยไม่แจ้งให้เจ้าของต้นไม้ทราบก่อนอาจมีความผิดตามกฎหมายอาญาข้อหาทำให้เสียทรัพย์ และข้อหาบุกรุก
2.      ส่วนของรากรุกล้ำ  โดยส่วนมากประเด็นที่เกี่ยวกับรากต้นไม้มักเกิดปัญหาเกี่ยวกับการทำลายโครงสร้าง เช่น ทำให้กำแพงพัง รากฐานบ้านพัง เป็นต้น  ดังนั้นปัญหาเกี่ยวกับรากของต้นไม้จึงเป็นเรื่องใหญ่กฎหมายจึงกำหนดให้ผู้ที่ได้รับความเสียหายมีสิทธิเข้าตัดฟันต้นไม้ได้เลย  แต่อย่างไรก็ตามเพื่อไม่ให้เกิดปัญหาเกี่ยวกับคดีอาญาข้อหาทำให้เสียทรัพย์ และข้อหาบุกรุก ในการต่อสู้ให้ยุ่งยาก ดังนั้นในทางปฏิบัติจึงควรบอกกล่าวให้เจ้าของต้นไม้ทราบก่อนด้วย
3.      ส่วนของดอกหรือผลต้นไม้  ซึ่งนั่นถือเป็นดอกผลและผลประโยชน์ที่ผู้ปลูกต้องการ  แต่เนื่องด้วยต้นไม้ปลูกริมแนวเขตทำให้ดอกหรือผลต้นไม้ออกผลยื่นไปในแดนกรรมสิทธิ์ของคนอื่น  ดังนั้นจึงมีประเด็นต้องพิจารณาต่อไปว่าดอกหรือผลดังกล่าวเป็นของใคร เจ้าของต้นไม้ก็ยืนยันว่าเป็นของตนเองเพราะทำการปลูกไว้  ส่วนเจ้าของที่ดินที่เสียหายก็อ้างว่าดอกหรือผลอยู่ในเขตที่ดินของตนจึงเป็นกรรมสิทธิ์ของตนเอง  ในประเด็นดังกล่าวที่มีคดีในโรงในศาลจะเป็นเรื่องศักดิ์ศรีและเกียรติยศเสียมากกว่ามูลค่าของผลไม้  โดยในประเด็นของดอกผลมีสิ่งที่ต้องควรพึงระวัง ดังนี้
3.1 หากดอกหรือผลไม้ในส่วนที่ยื่นรุกล้ำไปในแนวเขตของผู้อื่นนั้นยังไม่หลุดจากขั้วต้นไม้ถือเป็นกรรมสิทธิ์ของเจ้าของต้นไม้ เพราะเป็นดอกผลอันเกิดจากต้นไม้นั้นโดยตรง  หากมีการเด็ดไปจากต้นผู้เอาไปมีความผิดอาญาข้อหาลักทรัพย์  โดยเรื่องดังกล่าวมีปัญหาเป็นความกันในโรงศาลอยู่บ่อยครั้ง
3.2 หากดอกหรือผลไม้ในส่วนที่ยื่นรุกล้ำมีการร่วงหล่นไปในที่ดินของผู้อื่นแล้ว การเอาไปไม่ผิดข้อหาลักทรัพย์ จึงมีนักกฎหมายบางคนหัวหมอบอกว่าต้องทำให้หล่นก่อนจะได้ไม่ผิด แต่ความจริงการทำให้หล่นก็อาจผิดฐานทำให้เสียทรัพย์และพยายามลักทรัพย์ได้เช่นเดียวกัน